[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przez się nie znosi oddzielenia pracownika (siły roboczej) i środków produkcji.
Ale jednocześnie, w porównaniu z poprzednią sytuacją, wnosi ona znaczną zmianę. Znosi od razu
charakterystyczne dla kapitalizmu oddzielenie sfery politycznej i sfery ekonomicznej, czyli, mówiąc
bardziej dokładnie, sfery pracy (pojęcie sfery ekonomicznej jest w tym miejscu niejednoznaczne:
burżuazyjna polityka i burżuazyjna ekonomia nigdy nie były od siebie oddzielone!).
Z jednej strony, przekształca ona problemy organizacji pracy i przeobrażenia stosunków pracy w
problemy bezpośrednio polityczne.
59
© SamoksztaÅ‚ceniowe KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/
Étienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)
Z drugiej strony, czyni z każdej formy ruchu mas, z ludowej rewolucyjnej demokracji, także
środki rewolucjonizowania pracy i stosunków produkcji. A także, spaja polityczny problem zaniku
państwa z ekonomicznym problemem końca wyzysku. Dlatego, że o ile problemy te nie mogą być
rozwiązane oddzielnie, o tyle mogą być rozwiązane jeden dzięki drugiemu i wraz z nim.
W tym miejscu użyję ponownie wyrażenia, które już miałem okazję użyć i powiem, że socjalizm,
historyczny okres dyktatury proletariatu, w sposób nieunikniony cechuje bezprecedensowe
rozpowszechnianie się nowej formy, nowej praktyki polityki. I znaczy to oczywiście również, że
socjalizm istnieje i rozwija siÄ™ jedynie o tyle, o ile istnieje i rozwija siÄ™ ta nowa praktyka (masowa)
polityki. Jeśli o mnie chodzi, ośmielam się wyjaśnić słynne zdanie Lenina, że socjalizm to elektryfikacja
plus władza rad nie w sposób abstrakcyjny, ale w sposób, który uwzględnia okoliczności, w jakich jest
ono wyrażone. Dlatego, że nie opisuje ono elektryfikacji (a bardziej ogólnie planowego rozwoju sił
wytwórczych) z jednej strony i władzy rad z drugiej, jednego obok drugiego, jednego w sferze
ekonomicznej, drugiego w sferze państwa: ale jednego dialektycznie połączonego z drugim, elektryfikacji
i planowego rozwoju w formie rozwoju władzy rad i organizacji mas. I również dlatego, kapitalizm
państwowy w warunkach rozwoju komunistycznych stosunków społecznych i komunistycznych form
organizacyjnych.
KILKA SAÓW NA ZAKOCCZENIE
Tak przedstawiają się niektóre zagadnienia dyktatury proletariatu. Bez wątpienia, nie wszystkie.
Dopiero po zakończeniu XXII Zjazdu Francuskiej Partii Komunistycznej nasi towarzysze i
skupieni wokół nas ludzie pracy, rewolucyjna inteligencja musieli postawić sobie pytanie (ponieważ,
tak naprawdę, nie mogli zrobić tego przedtem): co właściwie zmienia w marksistowskiej teorii, będącej
dla ruchu robotniczego jego naukową bazą w badaniach nad rzeczywistością i w procesie oddziaływania
na nią, odrzucenie perspektywy i pojęcia dyktatury proletariatu? Dyskusja nad tym problemem zaczyna
siÄ™.
Jeśli tezy Lenina są słuszne, i jeśli nie chodzi tu o jakąś kwestię terminologiczną w co, prawdę
mówiąc, nikt już nie wierzy, to wówczas dyktatura proletariatu, będąc właśnie pojęciem integralnie
związanym z całą marksistowską teorią walki klas, nie może być z niej usunięta bez zakwestionowania
całości. Sama myśl, że historia i strategia partii komunistycznych przerosły dyktaturę proletariatu nie
może mieć dla marksisty żadnego sensu. Dlatego, że jak widzieliśmy, dyktatura proletariatu nie jest jakąś
szczególną metodą , jakimś osobliwym modelem albo drogą przejścia do socjalizmu. Jest ona
historycznÄ… tendencjÄ… w warunkach imperializmu od kapitalizmu, poprzez socjalizm, do komunizmu.
Jest zatem możliwe i konieczne skorygowanie i wzbogacenie naszej wiedzy o dyktaturze
proletariatu przez badanie rzeczywistej historii socjalistycznych rewolucji, jakie do chwili obecnej
dokonały się. Ale tą pracę, od której nie mogą uchylić się komuniści ze wszystkich krajów, będzie można
wykonać jedynie na bazie odkrytych przez Marksa i Lenina zasad analizy. Nie poprzez relatywizowanie
pojęcia dyktatury proletariatu, dążenie do ograniczenia go do jakiejś pierwotnej, odległej i minionej
epoki, do tej dawnej epoki imperialistycznych wojen, gwałtownych rewolucji i kontrrewolucji, ale
poprzez pogłębianie konkretnej analizy wewnętrznej dialektyki jej sprzeczności. Rzeczywista historia
socjalizmu, o której na początku mówiłem, że skrycie towarzyszy naszym dyskusjom, także wtedy, kiedy
chodzi o demokrację socjalistyczną , pokojowe współistnienie , proletariacki internacjonalizm, jest
niezrozumiała bez tej dialektyki. Bez pojęcia dyktatury proletariatu, to, co wydaje się nam dzisiaj, co jutro
będzie się nam wydawało błędami i wypaczeniami socjalistycznych rewolucji, nie może nam się wydać
tylko sumą przypadków, przykrych przypadków, nie dających się wyjaśnić regresów, czyli jakąś nową
dziecięcą chorobą, przed którą nasza własna dojrzałość miałaby nas w sposób cudowny uchronić, zaś ich
zwycięstwo, które otwiera drogę naszym, jako niezasłużona szansa. Dzięki pojęciu dyktatury proletariatu
możemy analizować i korygować błędy przeszłości, możemy starać się rozpoznawać i korygować na czas
błędy przyszłości.
Możliwe i konieczne jest zwłaszcza stopniowe ujawnianie, w warunkach, w jakich znajduje się [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl szkicerysunki.xlx.pl
przez się nie znosi oddzielenia pracownika (siły roboczej) i środków produkcji.
Ale jednocześnie, w porównaniu z poprzednią sytuacją, wnosi ona znaczną zmianę. Znosi od razu
charakterystyczne dla kapitalizmu oddzielenie sfery politycznej i sfery ekonomicznej, czyli, mówiąc
bardziej dokładnie, sfery pracy (pojęcie sfery ekonomicznej jest w tym miejscu niejednoznaczne:
burżuazyjna polityka i burżuazyjna ekonomia nigdy nie były od siebie oddzielone!).
Z jednej strony, przekształca ona problemy organizacji pracy i przeobrażenia stosunków pracy w
problemy bezpośrednio polityczne.
59
© SamoksztaÅ‚ceniowe KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/
Étienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)
Z drugiej strony, czyni z każdej formy ruchu mas, z ludowej rewolucyjnej demokracji, także
środki rewolucjonizowania pracy i stosunków produkcji. A także, spaja polityczny problem zaniku
państwa z ekonomicznym problemem końca wyzysku. Dlatego, że o ile problemy te nie mogą być
rozwiązane oddzielnie, o tyle mogą być rozwiązane jeden dzięki drugiemu i wraz z nim.
W tym miejscu użyję ponownie wyrażenia, które już miałem okazję użyć i powiem, że socjalizm,
historyczny okres dyktatury proletariatu, w sposób nieunikniony cechuje bezprecedensowe
rozpowszechnianie się nowej formy, nowej praktyki polityki. I znaczy to oczywiście również, że
socjalizm istnieje i rozwija siÄ™ jedynie o tyle, o ile istnieje i rozwija siÄ™ ta nowa praktyka (masowa)
polityki. Jeśli o mnie chodzi, ośmielam się wyjaśnić słynne zdanie Lenina, że socjalizm to elektryfikacja
plus władza rad nie w sposób abstrakcyjny, ale w sposób, który uwzględnia okoliczności, w jakich jest
ono wyrażone. Dlatego, że nie opisuje ono elektryfikacji (a bardziej ogólnie planowego rozwoju sił
wytwórczych) z jednej strony i władzy rad z drugiej, jednego obok drugiego, jednego w sferze
ekonomicznej, drugiego w sferze państwa: ale jednego dialektycznie połączonego z drugim, elektryfikacji
i planowego rozwoju w formie rozwoju władzy rad i organizacji mas. I również dlatego, kapitalizm
państwowy w warunkach rozwoju komunistycznych stosunków społecznych i komunistycznych form
organizacyjnych.
KILKA SAÓW NA ZAKOCCZENIE
Tak przedstawiają się niektóre zagadnienia dyktatury proletariatu. Bez wątpienia, nie wszystkie.
Dopiero po zakończeniu XXII Zjazdu Francuskiej Partii Komunistycznej nasi towarzysze i
skupieni wokół nas ludzie pracy, rewolucyjna inteligencja musieli postawić sobie pytanie (ponieważ,
tak naprawdę, nie mogli zrobić tego przedtem): co właściwie zmienia w marksistowskiej teorii, będącej
dla ruchu robotniczego jego naukową bazą w badaniach nad rzeczywistością i w procesie oddziaływania
na nią, odrzucenie perspektywy i pojęcia dyktatury proletariatu? Dyskusja nad tym problemem zaczyna
siÄ™.
Jeśli tezy Lenina są słuszne, i jeśli nie chodzi tu o jakąś kwestię terminologiczną w co, prawdę
mówiąc, nikt już nie wierzy, to wówczas dyktatura proletariatu, będąc właśnie pojęciem integralnie
związanym z całą marksistowską teorią walki klas, nie może być z niej usunięta bez zakwestionowania
całości. Sama myśl, że historia i strategia partii komunistycznych przerosły dyktaturę proletariatu nie
może mieć dla marksisty żadnego sensu. Dlatego, że jak widzieliśmy, dyktatura proletariatu nie jest jakąś
szczególną metodą , jakimś osobliwym modelem albo drogą przejścia do socjalizmu. Jest ona
historycznÄ… tendencjÄ… w warunkach imperializmu od kapitalizmu, poprzez socjalizm, do komunizmu.
Jest zatem możliwe i konieczne skorygowanie i wzbogacenie naszej wiedzy o dyktaturze
proletariatu przez badanie rzeczywistej historii socjalistycznych rewolucji, jakie do chwili obecnej
dokonały się. Ale tą pracę, od której nie mogą uchylić się komuniści ze wszystkich krajów, będzie można
wykonać jedynie na bazie odkrytych przez Marksa i Lenina zasad analizy. Nie poprzez relatywizowanie
pojęcia dyktatury proletariatu, dążenie do ograniczenia go do jakiejś pierwotnej, odległej i minionej
epoki, do tej dawnej epoki imperialistycznych wojen, gwałtownych rewolucji i kontrrewolucji, ale
poprzez pogłębianie konkretnej analizy wewnętrznej dialektyki jej sprzeczności. Rzeczywista historia
socjalizmu, o której na początku mówiłem, że skrycie towarzyszy naszym dyskusjom, także wtedy, kiedy
chodzi o demokrację socjalistyczną , pokojowe współistnienie , proletariacki internacjonalizm, jest
niezrozumiała bez tej dialektyki. Bez pojęcia dyktatury proletariatu, to, co wydaje się nam dzisiaj, co jutro
będzie się nam wydawało błędami i wypaczeniami socjalistycznych rewolucji, nie może nam się wydać
tylko sumą przypadków, przykrych przypadków, nie dających się wyjaśnić regresów, czyli jakąś nową
dziecięcą chorobą, przed którą nasza własna dojrzałość miałaby nas w sposób cudowny uchronić, zaś ich
zwycięstwo, które otwiera drogę naszym, jako niezasłużona szansa. Dzięki pojęciu dyktatury proletariatu
możemy analizować i korygować błędy przeszłości, możemy starać się rozpoznawać i korygować na czas
błędy przyszłości.
Możliwe i konieczne jest zwłaszcza stopniowe ujawnianie, w warunkach, w jakich znajduje się [ Pobierz całość w formacie PDF ]